mercredi 20 avril 2011

Taqsiṭ n Sidna Yusef (Histoire de Joseph)

http://www.dailymotion.com/video/x4ov5m_laxwane-n-ath-yahyia-michelet-parti_people partie1(Tazwara ar tlemmast)
http://www.dailymotion.com/video/x4s9bq_lexwane-n-ath-yahya-michelet-ain-el_people partie2 (Di tlemmast ar Tagara)
Taqsiṭ n sidna Yusef 

(Chant du patrimoine religieux de Kabylie)
in Poèmes Kabyles Anciens de Mouloud MAMMERI


Ll.1
Sslat ɣefk a nnbi Lɛednan
S lɛad l-lehwa f ṛṛef
S lɛad n tmurt d igenwan
D ttejṛa igezmen texlef
Ɛad l-lebḥuṛ d iselman
D lerwaḥ si mkul ccḍef


Ll.7
Bismilleh ard bduɣ inan
Fhem a w’llan d lɛaref
Ccix yettrebbin lexwan
Cciṭan m’ad ɣefs ixḍef
Neɣ win zeddigen am-maman
Taxlift n sidna Yusef


Ll.13
Ikker-d d aqrur d ameẓyan
Iṛuḥ di target yetlef
Isnɛet-as lerbayeḥ illan
Lḥanin lmuceṛṛef
Seǧǧeden-as wagur d yetran
Di tegnaw ay-d iweqqef


Ll.19
Ikker-d tasebḥit ican
Ɣer baba-s ay-gessuref:
A d alseɣ leḥdit yeḍṛan
Bab n ṣṣeḥ m’ad itxewwef?
Seǧǧeden-i waggur d yetran
Di tegnaw i-d gan ṣṣef


Ll.25
Sidna Yaɛqub zzin Leqṛan
D amɣar icab iwellef
Ifesser asen-d lemanam:
Wa d sser ḥed m’a-t-ikcef
Yusef ad yuɣal d sselṭan
Ad fellas iddu walef



Ll.31
Atmaten-is segm’ay slan
Imiren ay-d bdan ṣṣef
(bdan la ččudun ṣṣef)
Nnejmaɛn deg ddiwan
Ar heddṛen deg leḥsayef :
( kul yiwen lqelb-is yeknef)
Yusef ad yuɣal d sselṭan
Nekni fellaɣ d imseqqef


Ll.37
Ṣṣbeḥ begsen-d I lḥiwan
Izmer Rrebbi ad ɣefs ilṭef
A t lemkaḥel am-izerman
Dɛan-d ad iddu Yusef:
A-t-nḥeṛṛeb deg lmidan
Mi-gwet iḥejl’ a tt-ixḍef


Ll.43
Inɛam uẓidan n llsan
Ibges idɣ’ad issuref
Tikli m milayen ay ddan
Ibɛad ɣef temdint ccḍef
Gren-t deg lbir yelqan
Ucebḥan deg lewṣayef


Ll.49
Idegger it id uqerṣan
S ifassen-is izzi yeṭṭef
Ala s-icellex iḍudan
Di tlaba la-s-d itellef :
Aṛṛa leḥdid s lɛejlan
Annedbeḥ ssidna Yusaf


Ll.55
Iɣli di lbir iqwan
Deg-gwaman i-d-itḥewwef
Llafɛa d adrar itɣan
Temmuger it-id at-t-xḍef
Jibril d bab l-leḥsan
Mbaɛid I t-id iccelqef



Ll.61
Ṛebbi d bab n tezmert iqwan
Jibril yumer-d ɣer-s s lxef:
G as-d lḥiǧab ɣef-faman
Ammar a-t-id yaweḍ ccḍef
A-t-ǧaɛleḍ seg-gw’itḥayan
Ɛetq-it u ryexdim ay ɣef


Llafɛa idub-itt leɣmam:
(llafɛa nni din yellan)
Tuɣal am teẓḍitt teḍɛef
Sebɛa snin ay din kkan
Nettat d sidna Yusef
Seg-gellid w’ibbwin laman
Ur izmir ad itxewwef



Tameddit mi d twellan
Ferḥen-d ḥed ur-d iɣulef
Sidna Yaɛqub isteqsan:
A nida n-teǧǧam Yusef
(A ani day n-teǧǧam Yusef?)
Ul-iw yeččur d lxufan
Tasa-w la treɛed la tneccef


Iqubel-it yiwen d aɛlayan
Tban ɣef wudem-is tesḍef:
Yusef ur izmir i-yberdan
Ɣer deffir i-getxellef
Ma yeqqim ma bqa laman
Uccen iqesd-d asulef


Laɛmala iṛced sselṭan:
A rd iy-d nnejmaɛen a ṣṣef
Ḥeṛṛben-d amzun d imenɣan
Di lɣaba ibdan ucawef
Ṭtfen-t-id mbla lmidan
Ḥuzzan-d ddib s-ukerref
(mebla lbarud d kwellef)


Iggul as Uḥeq Leqṛan
D lḥeǧǧaǧ sbaɛyn alef
D uwḥid Lleh i-tt-incan
Winna i-tt-ibnan tewqef
Xdɛaɣ-k a nnbi di laman
Ma jegḥeɣ sidna Yusef


Sidna Yaɛqub zzin Leqran
D amɣar icab iwellef
Ul-is yeččur d lxufan
Tasa-s tṛaɛed la tneccef
Mi-tt yerra ɣef lbesṛan
Se gwassen i-getkeffef


Tɛalmeḍ a Lleh akken tṣaṛ
Ayen ikka di lbir yeɣḍes
Ṭṭaɛfan yeɣleb amesmar
Neɣ afrux ifirelles
Leqdaɛ ay-t iran d ssbeṛ
Aḥnin a-t-id iwanes


Yiwen was ruḥen teǧǧaṛ
Deg unebdu mačči d maɣres
Iṭij ɣefsen ay-d ineqqeṛ
W’ittafaṛen ad itteḥṛes
La ttnadin ɣef lebnader
Lbir bedden s-ixef ines


D ddlu mi-t id iḍeggeṛ
Llxiḍ icudden yeqyes
Ittraǧu belleh a-d yačaṛ
S lḥirf’a-t-id issukkes
Lǧid segmi-d itfakeṛ
Idda-d Yusef zdaxel ines



Ṭajer segmi iḥekkeṛ
Laɛqel icɣeb ifrawes
: Acuk a hada lxaṭeṛ?
Bɣiɣ-k at thedreḍ an ḥes
: Kkes-iy-n lajer-ik meqqer
Ɣur Rebbi nnṣib-ik yekmes



Ikkes-it-id yuli-t wadal
Ɣas iẓṛi la-d ittifif
Aksum iṛeqqen am lehlal
Yuɣal am zerzur uḍɛif
(irra-t lleh bḥal lewṣif)
Itmeḥḥen lǧid ur tt iklal
Ziɣ Rebbi iḥeddeṛ-it i-lḥif



Yaɛnu ssuq ibbweḍ it deg uzal
Iqsed ɣer bab n tteklif
Irra-t deg ufus i-wdellal
Ar yess ittnadi d-lewṣif
Iqbeḍ deg-s geddac n rryal
Ar ugellid ur neɛrif


Ssuṛa tbedd am lexyal
Taksumt-is tecba lewṣil
A Blal a la-s-d isawal
Ur t-yeɛqil d mmis n crif
Selṭan illan seg mejhal
Irẓa-t Rebbi di ttnaṣif


: A nnebnu lberǧ s waɛjal
Adɣaɣ ɛabbi-d a lewsif
D Rebb’ i d bab l-lektal
Kfan lebruj s ttsaqif
Imir kfan yir wussan
Yaɛqel-it d mmis n ccrif


Ur t-issin ḥed wi-t-ilan
D awḥid i-n-iǧǧan yemmas
Irr it ɣer lberǧ lɛalyan
Iseggeb as seg lmuna-s
Ifreḥ mi kfan yir wussan
Ssuṛa yebɣ’ a-t-id as


Bu lqed igman s lmizan
Tamzurt is tedd’ al ammas
Timmi d lmidad iɣman
Tiṭ d ajeǧǧig temmiḥwas
A seḍsu xir lwizan
D sser yettudum fellas


Zzuǧa ugellid i-t-yeẓṛan
Di ssuṛa-s yudef lweswas
Taɛnu-t ɣer lberǧ lɛelyan
Tettwehim di ssifa-s
Ar tettṛeccid di isednan
Deg fassen xedmen lembwas


Tesawel a cbab ameẓyan
Ccaɛra n tzibba uɣilas
Dɛaɣ k s-Elleh i-tt-yencan
D netta’ i tt-ibnan tqas
Rniɣ ak nnbi Lɛadnan
Akw d ṛebɛa lxulafa-s


XXX.175
A lxetyar yifen akw irban
Iḥub waɛziz ifka-yas
Fteḥ fellaɣ lbiban
Tesresḍ-aɣ lebni ɣef lsas
Cehhdet a kra da yellan
Ma llan ddnub mḥan-as


(Inna-yas) : Isem Yusef iyi rran
Akk’ i-iy-uran deg-wkeṛṛaṣ
Ur am telliɣ lbiban
Ur lliɣ d bu tirwas
Ṛebb’ar lmendad iwala n
W’ iẓran abrid ixḍa yas


Terẓa tabburt leḥdur kfan
Ɣer daxel i teẓdem fella-s
Temmeɣ as f-tqenduṛt iṣfan
Teǧǧ limaṛa g-lkeswa-s
Yusef d ccateṛ yellan
Izzi iqleb irwel-as


Ul yeččur ihba-tt waṭan
Teggul atterceḍ zzuǧa-s
Cehden-d inagan ṣeḥḥan:
Lxelq-a yeɛdda tilas
A-t-seǧǧneḍ kečč d selṭan
(a t seǧǧneḍ di lḥebs bbwaman)
Neɣ ard a-t-tqerṣeḍ s ṛṛsas


Yurga ugellid lmanam
Ur ifhim ḥed lmaɛna-s
Yufa rbaɛṭac n testan
Sbɛa zaydin sebɛa nqas
La ttmeččant tiden iqebbwan
Yuki-d yaɛbed tinexsas


Ijmaɛ-d ṭṭelba yeɣran
D kra irefden akwerras:
A rd alseɣ leḥdit iḍṛan
Fhem a w’illan d ameḥḥaṣ
Ugadeɣ gwran-d yir wussan
Ibɣa rebbi ad iy’iqas


Ufiɣ-en ṛbaɛṭac n testan
Sbɛa zaydin sbɛa nqas
La ttmeččant tiden iqebban
Yeɛzem rebbi ad iy’iqas
Ulac wi-tt-id issefran
S kra yellan di lḥekma-s


Ay gellan din di lquman
Yeɛdel wemnay d uterras
D ameẓyan neɣ d ameqran
Ḥed ur as issin leqyas
La steɛǧiben g lmanam
Ur ifhim ḥed lmaɛna-s


Yenṭeq lewzir din yellan
Ɣer ṣelṭan yesfehm-as
: Yella yiwen deg mesjan
Win d lɛaref di lkeyyas
Maɛlum iferreẓ iberdan
Ccirat sehlent fellas


Inn ayas : Awi-d ukan !
Tarwiḥt atta di tteqḍas
Ceggɛat ɣures s lɛejlan
Sufeɣt-ett-id seg meḥbas
Ma ifuk-iyi seg ɣeblan
Aqli d lewzir seddaw-as


Yusa-d Yusef ar as ṛejɛan
Yefra-tt ssbaɛ bu tissas
Lɣaci nni din yellan
Akken ma llan sellemn as
Yusef yuɣal d sselṭan
Netta d lewzir seddaw-as


Fehmet a kra da yellan
Kulwa yettraǧu lqesma-s
Ɣur ugellid i tt-yencan
A gxeddem Rebbi di ṣṣenɛa-s
Tameṭṭut nni-t yeẓran
Ziɣ tura-yas d zuǧa-s

Yusa-d useggas yulwan
Yuẓa-d ɣer madden lexṣaṣ
Cceṛ yuɣ-d kul amkan
Kulwa yettnub ɣef tarwa-s


Maṣeṛ tucbiḥt l-lbiban
Sidna Yusef di ttnaṣfa-s
Ixeddem deg lemḍameṛ
I madden ad aǧwen fellas
Bbḍen-t-id at ileɣman
Yaɛqel arraw n baba-s


Yeqleb s axxam s lɛajlan
Liḥala tbeddel fellas
Isuma-t id ufuḥan
Iblis yella d amenḥas
: S atmaten ik-yezwar qeḍran
Mḥu-ten deg yiwen was


Ixza-t idehb ufuḥan
Iɣerreq-it seg tama-s
Iṭṭef lektub ayen illan
Deg rebbi-s irba’akeṛṛas
Yeẓẓra lǧennet ṛṛedwan
Ittmuqul deg ttnasfa-s


Isteqsa leǧyus wilan
Mekkul w’ad-d imel lǧadda-s
Sidna Yaɛqub may-s nnan:
Ladɣa ma mazal tarwa-s?
Ma yedder tegm-as leḥsan
Ma yemmut sedqet fella-s


D widak nn’i-t-yenɣan
Ṛebbi yebbi-d lqiṣaṣ
Isteqsa-ten af lǧiran
Yerna tamɣart ggemma-s
Yenna-yasen acu tebɣam
Nwan ad aǧwen fellas


L.287
Icṛeḍ aqcic d ameẓyan:
(ma tebbim-iyi-d ameẓyan)
Ɣas win ay bɣiɣ a-d yas
Attawim seg gwayen illan
Lerẓaq attɛabim kullas
Ma tugim cceṛ iban
Int-as a d-cehdent tullas
(Ma ur-d iidi laẓ iban/
d cceṛ attebnum fellas)


L.293
Qqlen-d ulah accemma
Lhan d waɛbad n tnexsas
Leṛḥal werken-d isuka
Nutni rrwi rekben fellas
Swayes ara nqabel laɛyal
A lhejna deg gir seggas
(Ɣerzen tiɣrar akken llan
Nitni rrwi rekkben fellas
Bbwin abrid s ineẓman
Amek ara qablen babas)


L.I.299
Sidna Yaɛqub may s-nnan
Isud lɛabd ma iḥess-as:
(La-s heddṛen ur issemḥas
Icɛaf tcehm-it tasa-s)
Nwiɣ ur-d-ǧǧim laman
Si Yusef iɣaben ur-d-ittas
Fkan-as lɛahud iṣeḥḥan
S ṛṛṣaṣ ad qablen fella-s


LL.305
Ṭṭmana di mkul mkan
Lḥif ma iɛedda fellas
Iḍeleb-it-id sselṭan
D lwaǧeb annesbeṛ I lḥekma-s
Yak yuɣal seg gw’issetḥan
Mi keṭṭren tuzzma fellas


Ll.311
Iffeɣ di temdint w’illan
Icidd-ed tarbaɛt aṭas
Iseggb-asen di ṭhellan:
(Teẓram a yidi yeḍṛan)
Mm’a t-terrem d alemmas
Fekt iyi lɛahed iseḥḥan
Di lxuf atqablem fellas


Ll.317
Taggara mi-d twellan
Bbwin-d abrid s weḥwas
Ɣer Maṣer ucbihḥ l-lbiban
Yusef ires di ttnasfa-s
Qqesden-t uẓidan n llsan
Inɛem ad aǧwen fellas


LV.323
Ttexmim yedda di tteqlan
Yezzi ɣer wexdim iml-as:
Xdem lebɣi-k di lkilan
Atterreḍ zyada fellas
Ad inneḥsab di lxeyyan
A t-iṭṭef ccrɛa imeḥbas
Neɣ (Selṭan ilɛa axeddam
Ala lkil I d lḥirfa-s:
M’ara tɛaddiḍ ar lmizan
Ameẓyan nni zeggd-as
W’ibbwin zzyada d lkilan
A t-iṭṭef ccṛɛa imeḥbas)


LVI.329
Iḥer-d lqebḍ l-letman
Kulw’ad d-imud si sselfa-s
Lɣaci am lwidan
Axdim iwaqɛa di lexlaṣ
Qellben zzyada w’isɛan
neɣ Ukren zzyada w’iẓṛan
Kksen-tt-id gg selɛa-s


LVII.335
Ibbwi-t ɣer lberǧ lɛalyan
Isḍill-it af lbaḍna-s
Ar as iheddeṛ yettru
Imiren I t-yeɛqel d gma-s
Iḥku-yas ayen yeḍṛan
Isal f-femɣar n baba-s


LVIII.341
Isteqsa-t f lǧiran
Akw t-temɣart ggemmas
Ikks-ed taqenduṛt n ccan
t-tin i-d ifka limaṛa-s
Rran-tt –id deg sselɛa
Ɣer daxel ɣerrzen fellas



LIX.347
Tamdint ur ɛad i tt-walan
S axxam tqeddem rriḥa-s
Sidna Yaɛqub mi-tt israḥ
Ibda la inedder am ɣilas
Ma day mačči d cciṭan
Yusef tebbwiḍ ii-d-rriḥa-s


LX.353
Fekn-as taqenduṛt n ccan
Isself awudm-is aṭas
Ifetḥ-as Rebbi lbiban
Assen i-gefṛez iḍ ɣef was
Usa-d leḥbab akken llan
S lferḥ akw rzan fellas


LXI.359
Izzi-d s wudem-is ican
Laɛqel-is mi-d-iskefkef
Inna-yas a tarwa zwiret
Ɣer wanda yezdeɣ Yusef
Tikli n telt chuṛ akteṛ
Di ssɛa i tt-issuref


LXII.365
Ferḥent lmuluk deg genwan
Imlal d babas Yusef
Ala s-iheddeṛ ar ittru
Ɛaḍem n ssaqya ff ṛṛf
Iḥka-yas leɣbayen aṭas
Ay geḍṛan d yemcennef


LXIII.371
Inna-yas Sebṛ a memmi
Ṛebbi yefka-d asulef
Almaten-ik ass a ten-mḥuɣ
S ssif akw a ten-nḥerref
Iǧuwb-it-id s wawal
Mmmis yellan d lɛaref


LXIV.377
Inna-yas xzu cciṭan
Nɛel Iblis ad ak-yanef
Lqaḍaɛ d ssbeṛ I t-yernan
Nekwni di Lleh ay neṭṭef
Ṛebb ar lmendad iwala
Neɣra mačči daa netlef


LXV.383
Rran nnzah d ameqqran
Ɣef lxil ibda ucewaf
Igenwan sebɛa tmura
Ferḥen s Sidna Yusef
Aḥnin iddel-it yeɣ reḥma
Di lḥwḍ n nnb’ id –icucef


LXVI.389
Ttxilek a Lleh mulana
Aḥnin I t-ibnan tewqef
Dɛaɣ-k-in s lambiyya
Sḥaba d Sidna Yusef
Taɛfud I kra yella da
Di lḥewḍ n nnb’ad d-ncucef
Neɣ si lfirdus ad d-necucef